O‘ZBEK TILIDA ERGASHGAN QO‘SHMA GAPLARNING TASNIFI: STRUKTUR VA SEMANTIK MEZONLAR
Keywords:
ergashgan qo‘shma gap, gipotaksa, subordinatsiya, bog‘lovchi, sifatdosh, ravishdosh, “-ki” konstruktsiyasi, shart ergash gap, imtiyoz ergash gap, nisbiy ergash gap, tipologiya.Abstract
Mazkur maqolada o‘zbek tilidagi ergashgan qo‘shma gaplar (gipotaktik konstruktsiyalar) ikki darajada — struktur (formal) va semantik (mazmuniy) mezonlar asosida qayta tasniflanadi. Struktur mezonlarda ergashtiruvchi vositalarning turlari (bog‘lovchi, so‘roq-olmoshli, fe’lshaklli nol-bog‘lovchi, postpozitsion, “-ki” modeli) ajratildi; semantik mezonlarda esa sabab, maqsad, shart, imtiyoz, natija, vaqt, joy, tarz (manner), taqqos, daraja-o‘lchov, aniqlovchi-nisbiy, izohlovchi turlari farqlab ko‘rsatildi. Korpusga tayanuvchi kuzatuvlar shuni ko‘rsatadiki, shakl va mazmun o‘rtasida 1:1 moslik doimo saqlanmaydi: masalan, -sa markeri shart va imtiyoz ma’nolarini, -gach/-guncha esa vaqt bilan sababni ham ifodalashi mumkin. Maqola o‘qitish va avtomatik tahlil uchun amaliy diagnostik testlar hamda o‘qituvchilar uchun qisqa qaror daraxtini taklif etadi.
References
1. Mahmudov, N. (tahr.). Hozirgi o‘zbek adabiy tili: Sintaksis.
2. Hojiyev, A. O‘zbek tili grammatikasi: Sodda va qo‘shma gaplar.
3. Nurmonov, A. Tilshunoslikka kirish (sintaksis bo‘limlari).
4. Жамолов, А. Ш., & Ахмедова, Н. А. (2022). Psychological aspects of commitment treatment Of patients with rheumatoid arthritis (Doctoral dissertation, Doctoral Dissertation, Ташкент).
5. Файзиев, О. Р. (2017). Потребность населения в растительном масле в условиях Узбекистана и методические аспекты её определения. Экономика и предпринимательство, (12-2), 305-309.
6. Davletov, I., Fayziyev, O., & Умарова, З. (2023). Moliyaviy hisobotning xalqaro standartlariga muvofiq moliyaviy hisobotlarni konsolidatsiyalash tamoyillari. Центральноазиатский журнал образования и инноваций, 2(5), 148-151.
7. Mahamadaliyeva, N. B. (2019). The role of grammar skill in communicative-oriented teaching of English language. Scientific Bulletin of Namangan State University, 1(5), 376-379.
8. Sherzodovna, T. S., & Mamatkulovna, D. N. FEATURES OF CURRICULUM IN SECONDARY EDUCATION.
9. Fattohovich, D. F. To the problems of complete assimilation of educational materials at schools. European Journal of Humanities and Educational Advancements, 1(4), 55-57.
10. Fattoxovich, J. F. (2019). Psychology in teaching foreign languages. Достижения науки и образования, (8-3 (49)), 70-71.
11. Yumutbaevna, N. A. (2022). Pedagogical issues of formation of tolerance among youth in conditions of globalization.
12. Yumutbaevna, N. A. (2022). Pedagogical issues of formation of tolerance among youth in conditions of globalization.
13. Тагаева, Т. (2022). Индивидуальные особенности художественного стиля УС Моэма. Общество и инновации, 3(11/S), 132-137.
14. Тагаева, Т. Б. (2018). ЛИНГВОКУЛЬТУРОЛОГИЧЕСКАЯ ИНФОРМАЦИЯ В СЕМАНТИКЕ АНГЛИЙСКИХ ФРАЗЕОЛОГИЗМОВ. In Культурные инициативы (pp. 205-207).
15. Rasulova, S. U. (2021). INTERPRETATION OF THE EASTERN SUBJECT IN THE WORK OF WASHINGTON IRVING. ББК 74.48 К90, 282.
16. ULUGBEKOVNA, R. S. (2020). The First Period of Washington Irving's.
17. Davlatovna, T. K. (2021). Cognitive Linguistic Approach to the Analysis of Language Units. European Scholar Journal, 2(5), 236-242.