IBN SINONING FALSAFIY QARASHLARIDA AQL,RUH VA JISM O’ZARO MUNOSABATI : ARISTOTEL AN’ANALARINING IJODIY DAVOM ETTIRILISHI
Keywords:
Ibn Sīnā, Avitsenna, Aristotle, ruh (soul), aql (intellect), jism (body), ruh-jism munosabati, agent aql (active intellect), yunon-islom falsafasi, inson tabiat, metafizika.Abstract
Ushbu maqolada buyuk mutafakkir Ibn Sīnā (Avitsenna)ning falsafiy qarashlarida aql, ruh va jism o‘zaro munosabatining tahlili olib boriladi. Xususan, Ibn Sinoning antik yunon faylasufi Aristotle an’analarini qanday ijodiy davom ettirishini, ularning asosan ruh-jism munosabati, insonning intellektual jihatdan qanday shakllanishi va jismoniy tashxis bilan ruhiy jihatlar orasidagi bog‘lanishini qanday ko‘rib chiqqanini ko‘rib chiqiladi. Maqola birinchi navbatda Ibn Sinoning ruh-jism/tanalik struktura haqidagi nazariyalarini va ularning Aristotelan an’analar bilan bog‘liqligini ko‘rsatadi, so‘ngra aql tushunchasining falsafiy yondashuvi va bu yondashuvning ruh va jism bilan munosabati ustida tahlil yuritiladi. Natijada, Ibn Sinoning g‘oyalari keyingi falsafiy tafakkurda, xususan islom va lotin makonida, inson va tabiat haqidagi konsepsiyalarda qanday aks etgani haqida xulosa chiqariladi.
References
1.Ibn Sino, Abu Ali ibn Husayn. Ash-shifo (Shifo kitobi). — Toshkent: Fan nashriyoti, 1980.
2. Ibn Sino, Abu Ali ibn Husayn. An-najot (Najot kitobi). — Tehron: Dānishgoh-e Tehron nashriyoti, 1952.
3. Karimov, U. Ibn Sino falsafasida aql va ruh muammosi. — Toshkent: O‘zbekiston Milliy universiteti nashriyoti, 2015.
4. Tursunov, Sh. Sharq falsafasi tarixi. — Toshkent: “O‘zbekiston”, 2012.
5. Xayrullayev, M. M. O‘rta asr Sharq mutafakkirlari falsafasi. — Toshkent: “Fan”, 1972.
